Powiat Sztumski

Powiat sztumski – miejsce idealne na wypoczynek

Położony w południowej części województwa pomorskiego powiat sztumski posiada walory przyrodnicze, turystyczne i kulturowe. Znaleźć tu można m.in. zamek krzyżacki, historyczną śluzę i niezapomniane widoki, takie jak oddzielający się od Wisły Nogat. Zabytkowe obiekty i piękne krajobrazy zwiedzać można pieszo, rowerem, a nawet konno.

Ekologiczne i przyjazne miejsce
Na obszarze powiatu przeważają czyste, ekologiczne tereny pełne małych i większych jezior oraz rzek. Miejsca te wspaniałe nadają się do uprawiania wędkarstwa oraz sportów wodnych. Atutem powiatu sztumskiego są nieskażone lasy obfitujące w zwierzynę łowną- dziki, sarny oraz jelenie. W zachodniej części powiatu rozpościerają się fragmenty obszarów chronionego krajobrazu Białej Góry i rzeki Nogat w zaś w środkowej części obszar chronionego krajobrazu rzeki i jeziora Dzierzgoń. Na południowo wschodnim krańcu powiatu roztacza się północna część parku krajobrazowego pojezierza iławskiego.

Biała Góra fot. Archimum Sztumskiego Starostwa

Historia widoczna na każdym kroku
Odwiedzając powiat sztumski zwiedzanie zacząć można od zamku w Sztumie, czyli letniej rezydencji Wielkich Mistrzów Krzyżackich. Niedaleko dalej bo w Przezmarku znajdują się pozostałości innej krzyżackiej warowni otoczonej wodami jeziora Mołtawa Wielka.

Zamek w Sztumie fot. P. Krupa

Historie o życiu mieszkańców regionu można poznawać w Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim, oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku. Miłośnicy turystyki wodnej nie mogą natomiast ominąć Zespołu Śluz w Białej Górze, czyli zbudowanych jeszcze XVI budowli hydrotechnicznych. Zwłaszcza, że z obiektu roztacza się rozległa panorama na Dolinę Wisły.

Bogata i skomplikowana historia sprawiła, że na terenie powiatu sztumskiego rozwijało się równolegle wiele kultur. Dzisiaj tą wielokulturowość zobaczyć można m.in. podczas sierpniowego Festiwalu Czterech Kultur w Dzierzgoniu. Twórcy wydarzenia oddają hołd Polakom, Ukraińcom, Niemcom i wyznawcom judaizmu, którzy mieszkali na tym terenie przez setki lat.

Festiwal 4 Kultur w Dzierzgoniu fot. A. Świercz-Karaś

Historia sięgająca plemion pruskich
W średniowieczu Ziemię Sztumską zamieszkiwało pruskie plemię Pomezanów. Od XIII w do pokoju toruńskiego w 1466 okolice znajdowały się w rękach Zakonu Krzyżackiego. Następne 300 lat teren dzisiejszego powiatu sztumskiego znajdował się pod panowaniem królów polskich. Tak było do aż rozbiorów. W rękach niemieckich obszar pozostał do 1945 r. W tym samym roku powstaje powiat sztumski, który będzie istniał do 1975, kiedy to wprowadzono nowy podział administracyjny. Ziemia Sztumska znalazła się w nowym województwie elbląskim.

Cieszymowo, fot. Archiwum Sztumskiego Starostwa

Najmłodszy powiat w Polsce
W 1999 roku w ramach reformy administracyjnej ziemia sztumska weszła w skład powiatu malborskiego. Powstał Społeczny Komitet Obrony Powiatu Sztumskiego zawiązany przez mieszkańców pięciu gmin. Przez blisko 3 lata walczono o utworzenie powiatu sztumskiego.
Cel został zwieńczony 1 stycznia 2002 r.

Przyjazne położenie
W skład powiatu sztumskiego wchodzą Miasto i Gmina Sztum, Miasto i Gmina Dzierzgoń, Stary Targ, Stary Dzierzgoń i Mikołajki Pomorskie. Siedziba władz powiatu mieści się w Sztumie. Obszar powiatu wynosi 730,8 km2, co stanowi 4% całości powierzchni województwa pomorskiego. Powiat zamieszkiwany jest przez ponad 42 tyś. osoby. Położony we wschodniej części województwa pomorskiego sąsiaduje z powiatem malborskim, kwidzyńskim, tczewskim, jak również trzema powiatami województwa warmińsko-mazurskiego tj. powiatem elbląskim, ostródzkim i iławskim.

Wisła na terenie powiatu sztumskiego fot. J. Gajkowski

Starostwo Powiatowe w Sztumie
ul. Mickiewicza 31, 82-400 Sztum
Telefon: (055) 267 74 41
Fax: (055) 267 74 42
e-mail: organizacyjny@powiatsztumski.pl
Strona www: http://powiatsztumski.pl/asp/start,0
FB: https://www.facebook.com/starostwopowiatowewsztumie/

Sztum nocą fot. T. Zwoliński

Obiekty muzealne w powiecie sztumskim:
Zamek Krzyżacki w Sztumie oddział Muzeum Zamkowego w Malborku (https://www.facebook.com/Zamek-w-Sztumie-oddzia%C5%82-Muzeum-Zamkowego-w-Malborku-503444390056472)
Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim, Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku (https://www.facebook.com/TradycjaSzlachecka)
Zespół śluz w Białej Górze z połowy XIX i początków XX wieku (https://petla-zulaw.pl/obiekty/sluzy/444,sluza-w-bialej-gorze.html)
Zamek w Przezmarku (http://zamekprzezmark.pl/)

Pałac w Waplewie Wielkim, fot. Archiwum Sztumskiego Starostwa

Atrakcje przyrodnicze w powiecie sztumskim:
Parów Węgry – rezerwat leśny o powierzchni 23,12 ha, położony w Leśnictwie Wilki. Wiek najokazalszych dębów w rezerwacie szacuje się na 300 – 400 lat.
Las Mątawski – powstał z połączenia lasu Łęgowskiego i rezerwatu Mątawy, łączna powierzchnia 89,71 ha.
Biała Góra – rezerwat florystyczny o powierzchni 3,81 ha, położony w Leśnictwie Benowo. Ochroną objęta jest zagrożona roślinność stepowa.

Trasy turystyczne w powiecie sztumskim

Trasa Niebieska (szlak rowerowy niebieski) – Długość: 23.24 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/trasa-niebieska-szlak-rowerowy-niebieski)
Szlak Kościołów Powiśla (szlak rowerowy niebieski) – Długość: 43.78 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-kosciolow-powisla-szlak-rowerowy-niebieski)
Szlak Rowerowy Mennonitów (Markusy – Żuławka Sztumska) (szlak rowerowy czarny) – Długość: 8.84 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-rowerowy-mennonitow-markusy-zulawka-sztumska-szlak-rowerowy-czarny)
Szlak Zamków Powiśla (szlak rowerowy oliwkowy) – Długość: 95 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-zamkow-powisla-szlak-rowerowy-oliwkowy)
Szlak Pocztyliona (szlak rowerowy zółty) – Długość: 129.2 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-pocztyliona-szlak-rowerowy-zolty)
Wiślana Trasa Rowerowa w Pomorskim – prawy brzeg – Długość: 110 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/wislana-trasa-rowerowa-pomorskim-prawy-brzeg)
Euro Route R1 (odcinek w województwie kujawsko-pomorskim, szlak rowerowy, zielony) – Długość: 200 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/euro-route-r1-odcinek-w-wojewodztwie-kujawsko-pomorskim-szlak-rowerowy-zielony)
Po Dolinie Dolnej Wisły (szlak rowerowy czarny) – Długość: 480 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/po-dolinie-dolnej-wisly-szlak-rowerowy-czarny)
Szlak pieszy „Kopernikowski” – kolor czerwony
https://szlakkopernikowski.pl/pl/
Szlak pieszy „Nadwiślański ” – kolor niebieski
(https://www.traseo.pl/trasa/szlak-nadwislanski-sztum-mikoszewo-pieszy-niebieski-ver-2-aa5)
Szlak Polskich Zamków Gotyckich
(https://pomorskie.travel/artykuly/szlak-zamkow-gotyckich/)
Ścieżka pieszo-rowerowa wokół Jeziora Sztumskiego
(https://sztum.pl/sciezki-pieszo-rowerowe.html)

Inne atrakcje:
Ceramika Słowiańska w Miniętach
(https://www.facebook.com/Ceramika-S%C5%82owiana-1654494464835748/?ref=page_internal)
Galeria i Pracownia Sztuki Małgorzaty Krause
(http://krause.decora.biz/)
Kamienie Wilhelma
(http://kamienie-wilhelma.net.pl/)
Żuławska Kolej Ogrodowa
(https://www.facebook.com/%C5%BBu%C5%82awska-Kolej-Ogrodowa-385938721608452/)
Pomnik konia sztumskiego
(http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/53994,sztum-konik-sztumski.html)
Kościół z XIV wieku w Bągarcie
(http://dzierzgon.pl/edukacja-i-kultura/bagart-daw-bomgarte-baumgartt-lub-baumgarth/)
Pałac w Cieszymowie
(http://zamki.rotmanka.com/portfolio/cieszymowo-neoklasycystyczny-palac-rodziny-schack-von-wittenau/)

Piekło
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Piek%C5%82o_(wojew%C3%B3dztwo_pomorskie)

Kąpieliska w powiecie sztumskim:

Odkryty basen w Mikołajkach Pomorskich
Kąpielisko nad jeziorem Balewskim
Kąpielisko nad jeziorem Kuksy
Kąpielisko nad jeziorem Motława Wielka
Kąpielisko nad jeziorem Zajezierskim (Sztumskim)

Najważniejsze cykliczne wydarzenia w powiecie sztumskim:

Festiwal 4 Kultur w Dzierzgoniu
(https://www.facebook.com/Festiwal-4-Kultur-147340194132489)
Turniej Rycerski im Albrechta III Habsburga
(https://www.facebook.com/RycerzeSztumu/photos/pcb.5237326579691680/5237326386358366)
Międzynarodowy Zlot Miłośników VW GarBusa & CO – SZTUM
(https://www.facebook.com/avwgb/?ref=page_internal)
Ogólnopolski i Międzynarodowy Przegląd Sztuki Więziennej
(https://www.sw.gov.pl/aktualnosc/zaklad-karny-w-sztumie-ogolnopolski-przeglad-sztuki-wieziennej-sztum-2022)
Ogólnopolski Plener Malarski
(https://sztum.naszemiasto.pl/sztum-wernisaz-xi-ogolnopolskiego-pleneru-malarskiego/ar/c1-8908143)

Rynek w Sztumie, fot. Archiwum Sztumskiego Starostwa

Aktualności