Powiat Sztumski
Powiat sztumski – miejsce idealne na wypoczynek
Położony w południowej części województwa pomorskiego powiat sztumski posiada walory przyrodnicze, turystyczne i kulturowe. Znaleźć tu można m.in. zamek krzyżacki, historyczną śluzę i niezapomniane widoki, takie jak oddzielający się od Wisły Nogat. Zabytkowe obiekty i piękne krajobrazy zwiedzać można pieszo, rowerem, a nawet konno.
Ekologiczne i przyjazne miejsce
Na obszarze powiatu przeważają czyste, ekologiczne tereny pełne małych i większych jezior oraz rzek. Miejsca te wspaniałe nadają się do uprawiania wędkarstwa oraz sportów wodnych. Atutem powiatu sztumskiego są nieskażone lasy obfitujące w zwierzynę łowną- dziki, sarny oraz jelenie. W zachodniej części powiatu rozpościerają się fragmenty obszarów chronionego krajobrazu Białej Góry i rzeki Nogat w zaś w środkowej części obszar chronionego krajobrazu rzeki i jeziora Dzierzgoń. Na południowo wschodnim krańcu powiatu roztacza się północna część parku krajobrazowego pojezierza iławskiego.
Historia widoczna na każdym kroku
Odwiedzając powiat sztumski zwiedzanie zacząć można od zamku w Sztumie, czyli letniej rezydencji Wielkich Mistrzów Krzyżackich. Niedaleko dalej bo w Przezmarku znajdują się pozostałości innej krzyżackiej warowni otoczonej wodami jeziora Mołtawa Wielka.
Historie o życiu mieszkańców regionu można poznawać w Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim, oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku. Miłośnicy turystyki wodnej nie mogą natomiast ominąć Zespołu Śluz w Białej Górze, czyli zbudowanych jeszcze XVI budowli hydrotechnicznych. Zwłaszcza, że z obiektu roztacza się rozległa panorama na Dolinę Wisły.
Bogata i skomplikowana historia sprawiła, że na terenie powiatu sztumskiego rozwijało się równolegle wiele kultur. Dzisiaj tą wielokulturowość zobaczyć można m.in. podczas sierpniowego Festiwalu Czterech Kultur w Dzierzgoniu. Twórcy wydarzenia oddają hołd Polakom, Ukraińcom, Niemcom i wyznawcom judaizmu, którzy mieszkali na tym terenie przez setki lat.
Historia sięgająca plemion pruskich
W średniowieczu Ziemię Sztumską zamieszkiwało pruskie plemię Pomezanów. Od XIII w do pokoju toruńskiego w 1466 okolice znajdowały się w rękach Zakonu Krzyżackiego. Następne 300 lat teren dzisiejszego powiatu sztumskiego znajdował się pod panowaniem królów polskich. Tak było do aż rozbiorów. W rękach niemieckich obszar pozostał do 1945 r. W tym samym roku powstaje powiat sztumski, który będzie istniał do 1975, kiedy to wprowadzono nowy podział administracyjny. Ziemia Sztumska znalazła się w nowym województwie elbląskim.
Najmłodszy powiat w Polsce
W 1999 roku w ramach reformy administracyjnej ziemia sztumska weszła w skład powiatu malborskiego. Powstał Społeczny Komitet Obrony Powiatu Sztumskiego zawiązany przez mieszkańców pięciu gmin. Przez blisko 3 lata walczono o utworzenie powiatu sztumskiego.
Cel został zwieńczony 1 stycznia 2002 r.
Przyjazne położenie
W skład powiatu sztumskiego wchodzą Miasto i Gmina Sztum, Miasto i Gmina Dzierzgoń, Stary Targ, Stary Dzierzgoń i Mikołajki Pomorskie. Siedziba władz powiatu mieści się w Sztumie. Obszar powiatu wynosi 730,8 km2, co stanowi 4% całości powierzchni województwa pomorskiego. Powiat zamieszkiwany jest przez ponad 42 tyś. osoby. Położony we wschodniej części województwa pomorskiego sąsiaduje z powiatem malborskim, kwidzyńskim, tczewskim, jak również trzema powiatami województwa warmińsko-mazurskiego tj. powiatem elbląskim, ostródzkim i iławskim.
Starostwo Powiatowe w Sztumie
ul. Mickiewicza 31, 82-400 Sztum
Telefon: (055) 267 74 41
Fax: (055) 267 74 42
e-mail: organizacyjny@powiatsztumski.pl
Strona www: http://powiatsztumski.pl/asp/start,0
FB: https://www.facebook.com/starostwopowiatowewsztumie/
Obiekty muzealne w powiecie sztumskim:
Zamek Krzyżacki w Sztumie oddział Muzeum Zamkowego w Malborku (https://www.facebook.com/Zamek-w-Sztumie-oddzia%C5%82-Muzeum-Zamkowego-w-Malborku-503444390056472)
Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim, Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku (https://www.facebook.com/TradycjaSzlachecka)
Zespół śluz w Białej Górze z połowy XIX i początków XX wieku (https://petla-zulaw.pl/obiekty/sluzy/444,sluza-w-bialej-gorze.html)
Zamek w Przezmarku (http://zamekprzezmark.pl/)
Atrakcje przyrodnicze w powiecie sztumskim:
Parów Węgry – rezerwat leśny o powierzchni 23,12 ha, położony w Leśnictwie Wilki. Wiek najokazalszych dębów w rezerwacie szacuje się na 300 – 400 lat.
Las Mątawski – powstał z połączenia lasu Łęgowskiego i rezerwatu Mątawy, łączna powierzchnia 89,71 ha.
Biała Góra – rezerwat florystyczny o powierzchni 3,81 ha, położony w Leśnictwie Benowo. Ochroną objęta jest zagrożona roślinność stepowa.
Trasy turystyczne w powiecie sztumskim
Trasa Niebieska (szlak rowerowy niebieski) – Długość: 23.24 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/trasa-niebieska-szlak-rowerowy-niebieski)
Szlak Kościołów Powiśla (szlak rowerowy niebieski) – Długość: 43.78 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-kosciolow-powisla-szlak-rowerowy-niebieski)
Szlak Rowerowy Mennonitów (Markusy – Żuławka Sztumska) (szlak rowerowy czarny) – Długość: 8.84 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-rowerowy-mennonitow-markusy-zulawka-sztumska-szlak-rowerowy-czarny)
Szlak Zamków Powiśla (szlak rowerowy oliwkowy) – Długość: 95 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-zamkow-powisla-szlak-rowerowy-oliwkowy)
Szlak Pocztyliona (szlak rowerowy zółty) – Długość: 129.2 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/szlak-pocztyliona-szlak-rowerowy-zolty)
Wiślana Trasa Rowerowa w Pomorskim – prawy brzeg – Długość: 110 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/wislana-trasa-rowerowa-pomorskim-prawy-brzeg)
Euro Route R1 (odcinek w województwie kujawsko-pomorskim, szlak rowerowy, zielony) – Długość: 200 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/euro-route-r1-odcinek-w-wojewodztwie-kujawsko-pomorskim-szlak-rowerowy-zielony)
Po Dolinie Dolnej Wisły (szlak rowerowy czarny) – Długość: 480 km
(https://wirtualneszlaki.pl/szlaki-rowerowe/po-dolinie-dolnej-wisly-szlak-rowerowy-czarny)
Szlak pieszy „Kopernikowski” – kolor czerwony
https://szlakkopernikowski.pl/pl/
Szlak pieszy „Nadwiślański ” – kolor niebieski
(https://www.traseo.pl/trasa/szlak-nadwislanski-sztum-mikoszewo-pieszy-niebieski-ver-2-aa5)
Szlak Polskich Zamków Gotyckich
(https://pomorskie.travel/artykuly/szlak-zamkow-gotyckich/)
Ścieżka pieszo-rowerowa wokół Jeziora Sztumskiego
(https://sztum.pl/sciezki-pieszo-rowerowe.html)
Inne atrakcje:
Ceramika Słowiańska w Miniętach
(https://www.facebook.com/Ceramika-S%C5%82owiana-1654494464835748/?ref=page_internal)
Galeria i Pracownia Sztuki Małgorzaty Krause
(http://krause.decora.biz/)
Kamienie Wilhelma
(http://kamienie-wilhelma.net.pl/)
Żuławska Kolej Ogrodowa
(https://www.facebook.com/%C5%BBu%C5%82awska-Kolej-Ogrodowa-385938721608452/)
Pomnik konia sztumskiego
(http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/53994,sztum-konik-sztumski.html)
Kościół z XIV wieku w Bągarcie
(http://dzierzgon.pl/edukacja-i-kultura/bagart-daw-bomgarte-baumgartt-lub-baumgarth/)
Pałac w Cieszymowie
(http://zamki.rotmanka.com/portfolio/cieszymowo-neoklasycystyczny-palac-rodziny-schack-von-wittenau/)
Piekło
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Piek%C5%82o_(wojew%C3%B3dztwo_pomorskie)
Kąpieliska w powiecie sztumskim:
Odkryty basen w Mikołajkach Pomorskich
Kąpielisko nad jeziorem Balewskim
Kąpielisko nad jeziorem Kuksy
Kąpielisko nad jeziorem Motława Wielka
Kąpielisko nad jeziorem Zajezierskim (Sztumskim)
Najważniejsze cykliczne wydarzenia w powiecie sztumskim:
Festiwal 4 Kultur w Dzierzgoniu
(https://www.facebook.com/Festiwal-4-Kultur-147340194132489)
Turniej Rycerski im Albrechta III Habsburga
(https://www.facebook.com/RycerzeSztumu/photos/pcb.5237326579691680/5237326386358366)
Międzynarodowy Zlot Miłośników VW GarBusa & CO – SZTUM
(https://www.facebook.com/avwgb/?ref=page_internal)
Ogólnopolski i Międzynarodowy Przegląd Sztuki Więziennej
(https://www.sw.gov.pl/aktualnosc/zaklad-karny-w-sztumie-ogolnopolski-przeglad-sztuki-wieziennej-sztum-2022)
Ogólnopolski Plener Malarski
(https://sztum.naszemiasto.pl/sztum-wernisaz-xi-ogolnopolskiego-pleneru-malarskiego/ar/c1-8908143)